Febrile Qıcolma Nədir?
Febrile qıcolma, 6 ay - 5 yaş arasındakı uşaqlarda yüksək hərarət (38°C və yuxarı) zamanı meydana gələn qıcolma növüdür. Bu, uşaqlıqda ən çox rast gəlinən nevroloji hadisələrdən biridir və uşaqların təxminən 2-5%-ində baş verir. Əksər hallarda zərərsizdir və epilepsiya ilə əlaqəsi yoxdur.
Febrile Qıcolma Növləri
1. Sadə Febrile Qıcolmalar
Xüsusiyyətləri:
- • 15 dəqiqədən az davam edir
- • Bütün bədəni əhatə edən ümumi qıcolma
- • 24 saat ərzində təkrarlanmır
- • Qıcolmadan sonra nevroloji əlamət yoxdur
- • Uşaqların 80-85%-ində görülür
Proqnoz:
- • Adətən zərərsizdir
- • Beyin zədələnməsi yaratmır
- • Epilepsiya riski çox azdır (%1)
- • İnkişaf problemləri yaratmır
- • Təkrarlanma riski 30-35%
2. Mürəkkəb Febrile Qıcolmalar
Xüsusiyyətləri:
- • 15 dəqiqədən çox davam edir
- • Fokal (yerli) xarakter daşıyır
- • 24 saat ərzində təkrarlanır
- • Qıcolmadan sonra nevroloji əlamətlər
- • Uşaqların 15-20%-ində görülür
Risk faktoru:
- • Ətraflı müayinə tələb edir
- • Epilepsiya riski daha yüksək (2-10%)
- • Təkrarlanma riski 50-60%
- • EEG və beyin MRT lazım ola bilər
- • Uzunmüddətli izləmə tələb edir
Risk Faktoru və Səbəblər
Risk Faktoru
- • Yaş: 6 ay - 5 yaş arası
- • Ailə tarixi: Valideyn və ya qardaşda febrile qıcolma
- • İlk qıcolma yaşı: 18 aydan kiçik yaşda
- • Hərarət səviyyəsi: Sürətli hərarət artımı
- • Cins: Oğlan uşaqlarında bir qədər çox
Ən Çox Görülən Səbəblər
- • Viral infeksiyalar: Rozeola, adenovirus
- • Bakterial infeksiyalar: Qulaq ağrısı, sinusit
- • Üst tənəffüs yolu infeksiyaları
- • Mədə-bağırsaq infeksiyaları
- • Əksər halda virus mənşəli
Febrile Qıcolma Zamanı İlk Yardım
Qıcolma Zamanı Edəcəkləriniz:
Dərhal:
- • Sakit qalın və vaxtı qeyd edin
- • Uşağı təhlükəsiz yerə qoyun
- • Başını yastıq üzərinə qoyun
- • Paltarını gevşedin
- • Yan üstə çevirin (aspirasiya üçün)
Müşahidə:
- • Qıcolmanın növünü qeyd edin
- • Nə qədər davam etdiyini sayın
- • Nəfəs alıb-almadığını yoxlayın
- • Rəng dəyişikliyini müşahidə edin
- • Video çəkin (mümkün olsa)
ETMƏYİN:
- • Ağzına heç bir şey qoymayın
- • Su və ya dərman verməyin
- • Üzərinə soyuq su tökməyin
- • Zorla tutub hərəkətsiz etməyin
- • Qıcolma zamanı çalkalamayın
- • Ağzını açmağa çalışmayın
- • Dilinin udulacağından qorxmayın
- • Panik yapmayın
Nə Vaxt Təcili Yardım Çağırmalı
DƏRHal 103 Çağırın:
Təcili hallar:
- • Qıcolma 5 dəqiqədən çox davam edir
- • Nəfəs almaqda çətinlik
- • Çox güclü rəng dəyişikliği (göyərmə)
- • Qıcolma bitdikdən sonra ayılmır
- • İlk dəfə febrile qıcolma
Digər vəziyyətlər:
- • 6 aydan kiçik və ya 5 yaşdan böyük
- • Boyun sərtliyi əlamətləri
- • Qıcolmadan əvvəl nevroloji əlamət
- • 24 saat ərzində təkrar qıcolma
- • Valideyn narahatlığı və şübhə
Hərarət İdarəetməsi
Hərarət Düşürmə Üsulları
Dərman müalicəsi:
- • Paracetamol: 10-15 mg/kg hər 4-6 saatda
- • İbuprofen: 5-10 mg/kg hər 6-8 saatda
- • Yaşa uyğun doza vermək
- • Həkim məsləhəti almaq
Fiziki üsullar:
- • Yüngül paltar geyindirmək
- • Otaq temperaturunu azaltmaq
- • Bol maye vermək
- • İlıq dush (soyuq su deyil)
Yanlış İnanışlar
❌
Soyuq su ilə yumaq: Titrəməyə səbəb olur və hərarəti artırır
❌
Spirt sürtmək: Dərinin vasitəsilə zəhərlənməyə səbəb ola bilər
❌
Hərarət düşməyincə gözləmək: Febrile qıcolma hərarətin sürətli artımı ilə baş verir
Müalicə və İzləmə
Akut Müalicə
Hospitalda:
- • Status epilepticus halında IV antikonvulsant
- • İnfeksiya mənbəyinin müalicəsi
- • Hərarət idarəetməsi
- • Müşahidə və monitorizasiya
Evdə:
- • Həkim tövsiyələrinə əməl etmək
- • Hərarəti müntəzəm yoxlamaq
- • Antipiretik dərmanlar
- • İnfeksiya əlamətlərini izləmək
Profilaktik Müalicə
Adətən tövsiyə edilmir. Yalnız xüsusi hallarda:
- • Çox tez-tez təkrarlanan febrile qıcolmalar
- • Ailə üçün çox stress yaradan vəziyyətlər
- • Həkim tərəfindən xüsusi tövsiyə edilən hallar
- • Diazepam rektal jelleri (rescue medication)
Proqnoz və Gələcək
96-99%
Normal inkişaf və sağlamlıq
30-35%
Təkrarlanma riski
1-2%
Epilepsiya inkişaf riski
Valideyn Məsləhətləri
Gündəlik Həyatda Diqqət:
Hərarət izləmə:
- • Xəstəlik əlamətlərini erkən tanımaq
- • Termometr həmişə hazır saxlamaq
- • Hərarət 38°C-dən yuxarı olduqda dərman vermək
- • Həkim telefon nömrəsini yadda saxlamaq
Təhlükəsizlik:
- • Ev mühitini təhlükəsiz etmək
- • İtkin bucaqlar və kəskin əşyalar
- • Qıcolma zamanı düşmə riskini azaltmaq
- • Ailə üzvlərini bilgiləndirmək
Emosional Dəstək:
- • Febrile qıcolmaların adətən zərərsiz olduğunu unutmayın
- • Özünüzü günahkar hiss etməyin
- • Başqa ailələrlə təcrübə paylaşın
- • Həkimlə düzenli əlaqə saxlayın
- • Stresin uşağa ötürülməməsinə diqqət edin
Dr. Ülkər Mürsəlova
Uşaq Nevroloqu
İsrail və ABŞ kimi ölkələrin təcrübəsinə əsaslanan uşaq nevroloqu. European Pediatric Neurology Society üzvü. Hal-hazırda Uşaq Nevroloji Xəstəxanasında fəaliyyət göstərir.
Febrile Qıcolma Konsultasiyası
Uşağınızda febrile qıcolma baş verməişsə və ya bu barədə narahatlığınız varsa, mütəxəssis məsləhəti almaq üçün bizimlə əlaqə saxlayın.
Konsultasiya üçün Müraciət Edin